Frywolitka – rozmowa z Eugenią Wieczorek

Kolejny odcinek podcastu z naszej serii pt. „Rękodzieło Wczoraj i Dziś”, która jest realizowana w ramach projektu „Tradycja i nowoczesność w polskim rękodziele”.
W naszym dzisiejszym spotkaniu gościmy panią Eugenię Wieczorek z Jarocina, która od ponad 40 lat zawodowo zajmuje się tkactwem i sztuką wyszywania frywolitek.
Z dzisiejszego odcinka dowiesz się:
  • Co to jest frywolitka?
  • Czego potrzebujemy, żeby ją wykonać?
  • Jak zaczęła się przygoda Pani Eugenii z tą techniką rękodzielniczą?
  • I w jaki sposób zdobyła tytuł Twórcy Kultury Ludowej?
Serdecznie zapraszamy do wysłuchania tej ciekawej historii.
Zdjęcia: Oplotki.pl

Wysłuchajcie rozmowy z panią Eugenią Wieczorek, która od ponad 40 lat zajmuje się frywolitką. Pani Eugenia opowiada o swoim życiu, doświadczeniach i skąd w jej życiu wzięła się frywolitka. Pani Eugenia z zawodu jest nauczycielką, mieszka w Jarocinie jest twórcą ludowym. W 1980 roku zaczął działać Klub Nauczyciela w Jarocinie i pani Eugenia zaczęła uczęszczać na tkactwo gobelinowe. W międzyczasie utworzono również sekcję frywolitki, a że miała już pewne doświadczenie w robieniu na drutach i szydełku oraz haftem, a mama robiła pająki ze słomy, to postanowiła spróbować frywolitki. Co się okazało, że była w tym tak dobra, że zastąpiła panią prowadzącą i sama zaczęła prowadzić sekcję frywolitki. Po pewnym czasie pani Eugenia zrezygnowała z prowadzenia sekcji w Klubie Nauczyciela i zaczęła współpracę z Praktyczną Panią. Praktyczna Pani były to ośrodki usługowe prowadzone przez Poznańską Spółdzielnię Spożywców Społem, miały szeroką gamę usług i kursów, szkoleń i pokazów.
korona czółenkowa

Eugenia Wieczorek – mistrzyni frywolitki

W 1983 r. do pani Eugenii przyjechał pan Paweł Kostuch z Poznania z Cepelii i zaproponował udział w konkursie. Pani Eugenia zrobiła cztery prace kołnierzyk, serwetkę owalną, okrągłą i kwadracik i na 32 czy 33 osoby jako początkująca zdobyła drugą nagrodę. Pani z Mosiny, która otrzymała pierwszą nagrodę, nie chciała uwierzyć, że pani Eugenia robi frywolitkę dopiero od trzech lat. Po tym konkursie zaczęła współpracę z Cepelią. A co roku pani Eugenia zdobywała nagrody w konkursach organizowanych przez Cepelię oraz brała udział w wystawach. W 1989 otrzymała pierwszą nagrodę, a córka trzecią, natomiast uczennica z Praktycznej Pani otrzymała wyróżnienie. Po 89 roku Cepelia przekształciła się w Spółdzielnię ALT gdzie prezesem został pan Godziewski i zaproponował dalszą współpracę w wykonywaniu frywolitek.

Eugenia Wieczorek frywolitka

W 1991 r. zadzwonił pan Olszewski z Kalisza z muzeum i zaczęła się współpraca oraz wystawy i możliwość sprzedaży wyrobów na kiermaszach rękodzieła. Pani Eugenia miała również wystawy w Muzeum, Domu Kultury czy Domu Seniora, w bibliotekach w Jarocinie i okolicach. W 1998 roku pani Eugenia została członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Wysłała pani Eugenia zdjęcia prac, kopie dyplomów i pojechała razem z Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu na Ogólnopolskie Targi Sztuki Ludowej i Zespołów Folklorystycznych w Lublinie. Panie ze Stowarzyszenia Twórców Ludowych przyszły na targi obejrzeć prace i przyznały, że tak pięknej frywolitki jeszcze nie widziały i została członkiem STL. I zaczęła pani Eugenia brać udział  w konkursach organizowanych przez STL i otrzymała liczne nagrody. W 2013 roku otrzymała pani Eugenia nagrodę Kolberga Zasłużona dla Kultury Ludowej. Pani Eugenia ma również liczne medale Zasłużona dla Kultury Polskiej, Zasłużona dla Wielkopolski, medale Cepelii.Eugenia Wieczorek

Co to jest frywolitka?

Ale co to jest frywolitka? Frywolitka w tłumaczeniu oznacza coś lekkiego, zwiewnego dającego przyjemność, cieszącego oko i była znana już w Starożytności. W starożytnym Egipcie, Rzymie już tę koronkę wykonywano. Do Europy dotarła w XVI wieku do Hiszpanii, Włoch, Anglii, Francji i Niemiec a do Polski w XVIII właściwie do Zachodniej Polski i wtedy w Jarocinie zajęły się frywolitką i jej nauką siostry zakonne Elżbietanki. Kiedyś pani Eugenia dostała od koleżanki przedwojenną gazetę Bluszcz gdzie było zdjęcie serwetki z frywolitki i sama patrząc, odrobiła tę serwetkę. Żeby zrobić frywolitkę, potrzebujemy specjalne czółenko. Kiedyś trudno dostępne były czółenka i mąż pani Eugenii, widząc czółenka na warsztatach, skonstruował czółenka dla niej. Do zrobienia frywolitki potrzebne jest czółenko, szydełko, nożyczki i nici. Na czółenko nawijamy nitkę i robimy węzełki. Wiąże się kółeczko i robi się odpowiednią ilość węzełków, frywolitka to węzełki i pikotki. Wszystkie węzełki wiążemy w jedną stronę. Trzeba wszystko liczyć. Gdy się pomylimy, trzeba ciąć, ale bardzo umiejętnie.

serwetka frywolitka

Frywolitka – wzory serwetek

Wzory typowe są tradycyjne np. winogronko, stokrotka, różne ozdobniki i wstawki. Wzory pani Eugenia rysuje na papierze albo jak zrobi jakąś serwetkę, to przez kalkę przerysowuje na papier. Wzór powstaje w głowie, rękach i sercu, trzeba mieć wyczucie frywolitki jak pani Eugenia. Pani Eugenia prowadzi warsztaty, które wzbudzają spore zainteresowanie. Jedna z uczennic jest członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Żeby zrobić serwetkę około 20 cm średnicy, robi się ją około 20 dni po około 8 godzin.  Frywolitkę lekko się krochmali i prasuje się przez mokrą szmatkę. Frywolitka jest jedną z trudniejszych form koronki.

serwetka frywolitka frywolitka schemat serwetekkoronka czółenkowa