Kilka słów o hafcie pałuckim

haft pałucki podcast

Haft pałucki – rozmowa z Wiesławą Gruchałą i Krystyną Ługiewicz

 

W dzisiejszym odcinku z cyklu „Rękodzieło Wczoraj i Dziś”, realizowanego w ramach projektu „Tradycja i nowoczesność w polskim rękodziele”, rozmawiamy z panią Wiesławą Gruchałą z Muzeum Regionalnego w Wągrowcu, z paniami z Koła Miłośniczek Haftu Pałuckiego przy Muzeum Regionalnym w Wągrowcu oraz z panią Krystyną Ługiewicz opiekującą się kołem hafciarskim. Haft pałucki zdobił elementy stroju ludowego na terenach Pałuk (styk Wielkopolski, Kujaw i Pomorza).

Haft pałucki – kto się tym zajmuje?

Koło Miłośniczek Haftu Pałuckiego działa nieprzerwanie od 2013 roku, a zawiązało się po warsztatach zorganizowanych przez Muzeum Regionalne w Wągrowcu. Kołem opiekuje się pani Wiesława Gruchała z muzeum w Wągrowcu, a mistrzynią czuwającą nad poprawnością wzorów jest pani Krystyna Ługiewicz z Bożejewiczek. Koło Miłośniczek Haftu Pałuckiego tworzone jest przez hafciarki, które zdobywają nagrody w najstarszym konkursie hafciarskim w Polsce, organizowanym w Szubinie od ponad 50 lat.

Warto przy tym wspomnieć, że pani Krystyna Ługiewicz, jako twórczyni ludowa, nie tylko jest laureatką wielu konkursów, ale też otrzymała wyróżnienie “Zasłużony dla kultury polskiej”, medal ministra kultury i dziedzictwa narodowego oraz marszałka województwa kujawsko-pomorskiego. Jej prace można podziwiać w wielu muzeach w Polsce. Pod jej czujnym okiem można także uczyć się sztuki haftowania w muzeum w Wągrowcu oraz w domu kultury w Rogowie.

haft pałucki hafciarka przy pracy oplotki

Co to jest haft pałucki?

Haft pałucki jest bardzo charakterystyczny, zdobi elementy stroju pałuckiego: czepiec, kryzę, koszulkę, fartuch, halkę białą i czerwoną. Czerwona halka nazywana jest “piekielnicą”, ponieważ jest w kolorze czerwonym, a hafty są w kolorze czarnym.

Głównymi motywami haftu pałuckiego są motywy roślinne, takie jak listki, gałązki oraz bukiety, a jego struktura jest bardzo mięsista, wypukła. Czepce, kryzy i koszulki w stroju pałuckim są w kolorze białym, haftowane białą, bawełnianą nicią. Występują tu motywy florystyczne z obdzierganą dziurką. Halki, kryzy i fartuszki wykańcza się w tak zwany ząbek, o krawędziach obdzierganych dziurek. Fartuszek, zazwyczaj w paski, był w kolorach blado czerwonym i białym, haftowany białą nicią.

haft pałucki jak wyglądazdobienia na serwetce

Jak wygląda strój pałucki ozdobiony haftem pałuckim?

Strój Pałucki składa się z charakterystycznego czepca wykonanego z białego płótna lub tiulu zdobionego wypukłym haftem pałuckim. Do czepca doszyte są szerokie haftowane bandamy, czasem sięgające kolan. Do białej haftowanej koszuli panny zakładają gorset w kolorze czarnym lub granatowym, a mężatki krótki kabat w ciemnym kolorze. Do tego haftowana kryza, czyli rodzaj kołnierzyka, oraz czerwone, drobne korale. Dół składa się z kilku warstw: najpierw biała, haftowana halka, potem czerwona flanelowa halka (tzw. piekielnica), następnie dyrdok, czyli wełniana spódnica (dawniej pasiasta, obecnie w ciemnych kolorach), a na samym wierzchu haftowany fartuch.

haft pałucki piekielnicahaftowanie haftem pałuckim

Panie z Koła Miłośniczek Haftu Pałuckiego mają mnóstwo pomysłów, a haft pałucki wykorzystują również do ozdabiania obrusów, serwetek, woreczków, a nawet maseczek do zakrywania nosa i ust.

Zapraszamy do wysłuchania krótkiej, ale bardzo ciekawej rozmowy z mistrzyniami haftu pałuckiego 🙂

jak wygląda haft pałuckihafciarka pokazuje haft pałucki

Jaka jest idea projektu “Tradycja i nowoczesność w polskim rękodziele”?

Celem naszego projektu jest wzmocnienie tożsamości narodowej poprzez zapoznanie się z polskim rękodziełem, kulturą, tradycją, folklorem.

Techniki rękodzielnicze ulegały transformacjom na przestrzeni czasu – chcemy to pokazać, a tym samym rozbudzić w Tobie rękodzielniczego bakcyla!

Bo rękodzieło jest naprawdę dla wszystkich, a o jego dobroczynnym wpływie możemy mówić bez końca 🙂

Wszystkie rozmowy, które przeprowadziłyśmy do tej pory w ramach projektu, znajdziesz na stronie Rękodzieło Wczoraj i Dziś >>